Kiejdany przez 300 lat należały do książąt Radziwiłłów – jednego z najbardziej wpływowych i bogatych rodów Wielkiego Księstwa Litewskiego. W Kiejdanach Janusz Radziwiłł podpisał z królem szwedzkim słynną Umowę Kiejdańską, która w historiografii polskiej jest uważana za zdradę Unii Lubelskiej i Polski. Czy jednak tak było? W 2021 roku ukazała się świetna książka pod tytułem Jonušas Radvila. Likimo spąstai (autor Valentina Zeitler). Mam nadzieję, że kiedyś zostanie przetłumaczona na jęz. polski. Autorka świetnie opisuje osobowość Janusza Radziwiłła, obejmuje szeroki kontekst historyczny, „paraliż” władzy za rządów Wazów, konflikty pomiędzy szlachtą i trudne decyzje podjęte przez Janusza Radziwiłła w celu uratowania państwa. Napiszę o tym oddzielnie na blogu, a opowiem na wycieczce 😊.
Miasto, jak i inne miasta w Księstwie Litewskim słynęło z tolerancji. Oprócz zwyczajnych narodowości: Polacy, Litwini, Rosjanie, Żydzi, Niemcy, mieszkali tu jeszcze Szkoci. Do dzisiaj zachowało się 7 kościołów różnych wyznań. Najpopularniejszy jest kościół ewangelicko-reformowany (kalwiński), ufundowany przez Radziwiłłów. W krypcie znajdują się szczątki Radziwiłłów linii birżańskiej-dubińskiej, którzy byli protestantami. Spoczywa tu sławny Janusz Radziwiłł i Krzysztof Radziwiłł, zwany Piorunem. Krypta zachowała się cudem, ponieważ w kościele podczas komuny był spichlerz na zboże, później sala sportowa, po niej sala koncertowa.
Na przełomie XVIII i XIX wieku w Kiejdanach były wybudowane dwie synagogi. Obecnie w nich działa szkoła rysunkowa oraz Centrum Wielokulturowe, są wystawy o holokauście i historii Żydów, odbywają się imprezy.
Kiejdany mają niedużą, ale bardzo malowniczą starówkę. Dookoła rynku znajdują się gotyckie kamieniczki, ratusz oraz kościół św. Józefa.
Co zobaczymy w Szetejniach?
W dworze w Szetejniach nad Niewiażą, położonym 13 km na północ od Kiejdan 30 czerwca 1911 r. urodził się Czesław Miłosz. Motyw Niewiaży niejednokrotnie występuje w jego utworach. Miłosz opisuje dwory rozmieszczone wzdłuż Niewiaży, parki na stokach rzecznych, szeleszczące drzewa i gęste łąki. W „Dolinie Issy” dwór ożywa z mieszkającymi tam ludźmi, różnymi ich historiami, wszystkimi jego przedmiotami. „Początek początków” – źródło jego natchnienia, tajemnicza i czarująca kraina nad Niewiażą 1.
Więcej o Cz. Miłoszu tu >>
,,Litwa jest dla mnie krajem szczęścia... to miejsce dla mnie zawsze istnieje, jest zawsze przy mnie. Nawet gdy byłem daleko stąd, ciągle była w moich myślach.” (Cz. Miłosz)
Niestety nie zachował się dworek, w którym przyszedł na świat przyszły noblista. Obecnie zwiedzić można spichlerz, ze strychu którego Czesław Miłosz obserwował gospodarstwo i okolice. W odrestaurowanym spichlerzu odbywa się różne imprezy, można zapoznać się z twórczością Miłosza.
