ŚLADAMI WYBITNYCH POLAKÓW W WILNIE

Rzeczywiście, Wilno zawsze było wielokulturowym, wielowyznaniowym miastem, czyli „kresowym tyglem narodowości, wierzeń, języków, tradycji, z tej ludzkiej mozaiki, w której od wieków mieszały się sprawy Polaków, Litwinów, Żydów, Białorusinów, ba, nawet Tatarów. Kłócili się ze sobą, godzili, żenili, znów się kłócili, bili się między sobą, potem znów żyli w zgodzie, zwłaszcza wtedy, gdy trzeba było bronić wspólnej skóry. A amatorów na Wilno nie brakowało - i z lewa, i z prawa“ – tak trafnie o Wilnie mówi aktor Zygmunt Kęstowicz. W innym miejscu wspomniany aktor dodaje:

I tak, wiek po wieku, powstała szczególna grupa ludzi, którą dziś można by nazwać wileńską diasporą. Rozproszyły nas losy po całym świecie, i czy będziemy ją nazywać diasporą litewską czy polską - nie przestanie być naszą, wileńską. Został nie tylko sentyment, nie tylko! Wiara została i pamięć. Wileńskie pochodzenie –  to więcej niż korzenie. Zagmatwaną wielonarodową historię Wilna najlepiej określa słowo bizarre.

Często spotykam ludzi, którzy opuścili tą ziemię. Przyjeżdżają ze swoimi dziećmi, wnukami, prawnukami. Przechodzą „trasami” dom-szkoła, Cielętnik-Rybaki, Zwierzyniec-Ostra Brama, Park na Zakręciu-Łosiówka i innymi. Nie podjeżdżają transportem. Idą na piechotę jak 30, 40 czy 50 lat temu.  Spotykam też ludzi z całego świata, którzy opuścili Wilno w czasie wojny i po wojnie. Niektórzy dopiero teraz odważają się tu przyjechać. Opowiadają mi historie, które można złożyć do jednej książki o nazwie „Wilno losem przyznaczone”. 

Z Wilnem swój los rozdzielili:

• Poeci i pisarze: Adam Mickiewicz, Józef Ignacy Kraszewski, Juliusz Słowacki, Czesław Miłosz, Władysław Syrokomla, Tadeusz Konwicki, Konstanty Ildefons Gałczyński, Teodor Bujnicki, Romain Gary (Roman Kacev), Mojżesz Kułbak, Kazimierz Sarbiewski
• Kompozytorzy i muzycy: Stanisław Moniuszko, skrzypek Jasza Heifec, słynny śpiewak operowy Bernard Ładysz. Z Wilna pochodzi rodzina piosenkarki Maryli Rodowicz.
• Fotografowie: Jan Bułhak, Józef Czechowicz, Stanisław Fleri
• Politycy i dowódcy: Józef Piłsudski, Lucjan Żeligowski, Feliks Dzierżyński, Piotr Stołypin, Mikołaj Radziwiłł Czarny, Mikołaj Radziwiłł Rudy, Jan Karol Chodkiewicz
• Malarze: Franciszek Smuglewicz, Kanuty Rusiecki, Bolesław Rusiecki, Szymon Czechowicz, Samuel Bak, Wincenty Śleńdziński, Janina Dłuska, Jan Rustem, Józef Balzukiewicz, Łucja Bałzukiewicz, Iwan Trutniew
• Botanicy: Żan Emanuel Żiliber, Dżordż Foster, Stanisław Bonifacy Jundziłł
• Chemicy: Jędrzej Śniadecki
• Lekarze: Józef Frank, Kazimierz Pelczar
• Naukowcy i profesorowie: August Becu, Leon Borowski, Kazimierz Siemienowicz, Bogumił Ernest Grodek, Hieronim Stroynowski, Euzebiusz Słowacki, Marcin Śniadecki, Zygmund Liauksmin
• Historycy: Joachim Lelewel, Juliusz Kłos, Stanisław Lorentz
• Powstańcy: Zygmund Sierakowski, Konstanty Kalinowski, Stanisław Iszora, Emilia Plater, Tadeusz Kościuszko, Jakub Jasiński, Tomasz Wawrzecki, Antoni Mackiewicz, Szymon Konarski
• Duchowni: Piotr Skarga, Jakub Wujek, Walerian Protaszewicz, Romuald Jałbrzykowski, Józefat Kuncewicz, św. Andrzej Bobola, Jan Cieplak, Ignacy Masalski, Konstanty Kazimierz Brzostowski, Jan Nepomucen Kossakowski, bł. Jerzy Matulewicz, Wincenty Kluczyński, Andrzej Rudamina, bł. Teofil Matulionis, bł. Michał Sopoćko
• Architekci i rzeźbiarze: Wawrzyniec Gucewicz, Jan Krzysztof Glaubitz, Antoni Wiwulski, Marek Antokolski, Kazimierz Jelski, Karol Podczaszyński, Marcin Knackfus, Michał Szulc, Bolesław Balzukiewicz
• Matematycy i astronomi: Tomasz Żebrowski, Marcin Poczobut, Jan Śniadecki 
• Mecenasi: Józef Montwiłł
• Drukarze: Józef Zawadzki, Kazimierz Wilczyński

Urodzony w Wilnie, w Nowej Wilejce, wychowany w Kolonii Wileńskiej poeta Tadeusz Konwicki kiedyś mówił:

Czasami, żeby dodać sobie wartości, ludzie wymyślają różne pochodzenia. A dla nas wystarczy powiedzieć, że się jest z Wilna.